آماده سازی سالن جهت ورود جوجه:
جهت ورود جوجه باید سالن را بعد از شستشو با آب و با استفاده از فرمالین ضد عفونی نموده و سپس 3/1 سطح سالن با استفاده از پلاستیک یا برزنت جدا گردد . پوشال جهت بستر و یا روزنامه در سطح سالن پهن گردد و سپس آبخوریهای دستی و سینی های دانخوری را به میزان مورد نیاز در سطح مورد نظر پخش نمود .
با استفاده از فرمالین و پرمنگنات باید سالن گاز داده شود و بعد از 24 ساعت هوای سالن توسط هواکش تخلیه شود به نحوی که سالن از گاز تخلیه گردد . حرارت سالن را حدود 25 درجه سانتیگراد تنظیم گردد و از قرار گرفتن آبخوری و یا دانخوری در نزدیک منبع حرارتی جلوگیری شود .
در 12 ساعت اولیه ورود جوجه بهتر است از آرد ذرت جهت تغذیه جوجه ها استفاده گردد و سعی شود جوجه ها حرکت داده شوند . همچنین جهت پخش بهتر دان از ته کارتن نیز استفاده میشود . لازم به ذکر است برای جلوگیری از آبریزی باید پوشال بطور یکنواخت در سالن پخش گردد تا ایجاد ناهمواری مخصوصا در زیر آبخوریها ننماید .
از تجمع جوجه ها در یک محل باید جلوگیری شود . بهترین روش تنظیم حرارت و جلوگیری از ایجاد کوران است بدین صورت پخش جوجه ها یکنواخت میگردد .
برای جلوگیری از بروز بیماری و ایجاد گله یکنواخت باید از روش پرورش تک سنی استفاده شود .
?تخلیه جوجه باید بطور یکنواخت در سطح سالن پخش گردد و امکان دسترسی جوجه به آب و دان باید کنترل شود .
?حرارت سالن بعد از تخلیه جوجه باید حدود 35 الی 36 درجه سانتی گراد تنظیم گردد .
تنظیم حرارت و رطوبت و تهویه :
دمای سالن را باید بمرور کاهش داد و در پایان هفته اول به 31 درجه سانتیگراد رساند و سپس هر هفته 2 درجه آنرا کم نمود ?از رفتار جوجه برای تعیین مناسب بودن دما استفاده میشود . دما و رطوبت بطور مکرر باید بررسی گردد .
?در سه روز اول دوره پرورش رطوبت بالای 70 درصد و بقیه دوره 50 درصد در نظر گرفته شود .
?کاهش دما و رطوبت سالن میتواند باعث ضعف در عملکرد و کاهش یکنواختی گله شود .
?همزمان با تنظیم دمای سالن ? رطوبت آن نیز با استفاده از مه پاش سالن باید کنترل گردد و نیز با استفاده از هواکش های هوای سالن را از وجود گرد و خاک و گازهای سمی پاک نمود .
نور دهی :
میزان نور مورد نیاز دو روز اول 100 لوکس است و سپس آن را باید 50 لوکس رساند . توصیه شده است که در پرورش بوقلمون گوشتی طبق جدول شماره (4)از برنامه خاموشی استفاده گردد .
شدت نور باید در سالن یکنواخت باشد و کاهش زود هنگام طول روشنایی در هفته اول فعالیت تغذیه ای و وزن را کم خواهد کرد .
مدیریت پرورش :
هدف از پرورش امکان دستیابی هر گله به وزن مطلوب و مورد نظر با حفظ ویژگیهای کیفی آن است . جهت رسیدن به این هدف توجه به نکات زیر ضروری است :
•پرورش جداگانه جنسهای مختلف به یکنواختی گله کمک می نماید ?رعایت تراکم گله نیز به یکنواختی آن کمک میکند .
بطور مکرر هر هفته باید وزن کشی بطور تصادفی در سالن انجام گیرد و وزن جوجه را با وزن مطلوب مورد نظر مقایسه گردد . وزن مطلوب جوجه در نژادهای مختلف متفاوت بوده و برای این منظور باید وزن توصیه شده توسط کارخانه تولید کننده جوجه را در نظر گرفت.

جهت کنترل رشد در حد کمتر از حد اکثر پتانسیل وزن گیری روزانه بعد از هفته اول تا تکامل اولیه سیستم اسکلتی ?ایمنی و قلبی و ریوی میتوان از تعدیل رشد استفاده کرد . در این راستا برنامه های محدودیت غذایی و نوری قابل اجرا هستند .
مصرف روزانه دان باید کنترل و توزین گردد و امکان دسترسی یکسان گله به دان باید فراهم گردد . پرت دان و هدر رفتن آن بسیار مهم است و جهت جلوگیری از آن باید دانخوریها مرتبا ً تنظیم گردد و البته نوک چینی نیز در این مورد اثر مثبت دارد .
مدیریت قبل از کشتار :
حفظ مرغوبیت بو قلمون در زمان بارگیری و حمل ان به کشتار گاه بسیار مهم است .جهت جلوگیری از موجود از موجود بودن باقیمانده داروئی در گوشت ?کوکسیدویو استات چهار روز قبل از کشتار قطع شود .از تغذیه با ذرت آسیاب نشده پرهیز گردد و سه ساعت قبل از کشتار از مصرف دان جلوگیری شود .
برنامه محدودیت نوری را میتوان یک هفته قبل از کشتار قطع کرد .
در موقع بارگیری بوقلمون نور سالن باید قطع شود و در صورت امکان از توری جهت محدود کردن گله استفاده شود .
در زمان حمل نیز به فضای لازم جهت هر بوقلمون باید توجه نمود و حتی الامکان از حمل بوقلمون هایی غیر هم وزن در یک قفسه جلوگیری شود .
تغذیه :
گرد آوری طیفی از جیره های متعادل که نیاز تغذیه ای بوقلمون گوشتی را در همه مراحل رشد تامین نماید و بازده و سوددهی را به حد اکثر برساند بسیار مهم و ضروری است . جیره ضمن برآورده کردن نیازهای بوقلمون به انرژی ?پروتئین ?اسیدهای آمینه ?مواد معدنی و ویتامین ها و اسیدهای چرب ضروری باید قیمت مناسب نیز داشته باشد . دان همواره باید تازه و از نظر ترکیبات متعادل باشد . تنوع مواد غذایی در جیره حائز اهمیت است . در جدول شماره 6 احتیاجات غذایی بوقلمون گوشتی در سنین مختلف آمده است .
جدول در فایل پیوست
هفته اول و دوم به میزان ویتامین D3 جیره بسیار توجه شود و مصرف 1000 واحد بین الملل به ازای هر جوجه در روز از ویتامین D3به منظور پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از ریکتزیا یا نرمی استخوان در سنین بالاتر توصیه میشود .:
کیفیت جوجه:
جوجه یک روزه را باید از محل معتبر تهیه نمود و تمامی اطلاعات بهداشتی در مورد جوجه و گله مادر را از محل تهیه جوجه باید کسب نمود .
برای رعایت امنیت زیستی گله باید به موارد توجه نمود :
•پرورش گله تک سن
•استفاده از لباس کار و چکمه بکارگیری حوضچه ضد عفونی هنگام ورود
•جلوگیری از رفت و آمد به واحد های دیگر
•استفاده از مواد اولیه غذایی سالم و تازه (از واحد های دیگر پرورش طیور حتی الامکان دان تهیه نشود
•جلوگیری از ورود پرندگان به انباردان و عایق بودن سقف انبار و جلوگیری از رطوبت زیاد در انبار دان باید توجه داشت

منابع استفاده شده :1- اصول علمی و عملی پرورش طیور پوررضا 1384 انتشارت دانشگاه صنعتی اصفهان
2- باشگاه مهندسان ایران

برای پرورش بوقلمون به روش صنعتی نیاز است که پاره ای از موارد مد نظر قرار گیرد تا با اعمال آنها نتیجه مطلوبی عاید سرمایه گذاران گردد . در این مقاله سعی شده تا به پاره ای از این نکات که جهت شروع پرورش مفید و ضروری هستند اشاره شود :
آشیانه بوقلمون :
پرورش گله های کوچک باید در ماه های گرم سال آغاز شود تا نیاز به وسایل پر خرج برای گرم کردن به حداقل برسد . آشیانه جوجه ها باید چنان بنا شود که به سهولت و بدون هیچگونه ناراحتی بتوان آنرا تهویه نمود .اگر یک ساختمان خوب و کوچک قابل حصول نباشد می توان در یک سالن بزرگ یک آشیانه کوچک ساخت . کف آشیانه باید بگونه ای ساخته شود که بسهولت قابل تمیز کردن باشد . محل پرورش بوقلمونهای جوان باید به حد کافی گرم و فاقد رطوبت اضافی باشد . همچنین یک آشیانه با امکانات تهویه خوب و به خوبی عایق بندی شده در مناطق با شرایط اقلیمی سرد از اهمیت خاص برخوردار است . پنجره آشیانه جوجه ها باید چنان باشد که وقتی باز می شود به طرف پایین سر بخورد و یا چنان از پایین لولا شود که هنگام باز شدن ، هوای تازه و احتمالا سرد مستقیما روی بدن جوجه ها نوزد بلکه پس از برخورد به سقف وارد آشیانه شود که این امر بهترین نوع تهویه را ممکن می سازد . پنجره ها باید در جلو و عقب آشیانه مستقر شوند . برای هر متر مربع آشیانه یک دهم متر مربع پنجره منظور می شود . بعضی پرورش دهندگان محوطه پرورش را با پرچینی محصور می کنند و از آشیانه بعنوان سر پناه استفاده می کنند . همچنین می توان از سایه بانها نیز استفاده نمود. هنوز هم تعدادی از پرورش دهندگان از سایه بان استفاده می کنند که اغلب به آشیانه یا سر پناه متصل اند. کف سایه بانها از نرده های تخته ای یا سیم ساخته می شود و با فاصله کمی از زمین مستقر می گردند تا مدفوع زیر آن و بر روی زمین بریزد که این امر تمیز کردن آنرا آسان می کند . البته توجه داشته باشید که بوقلمونهای نژاد درشت را در سایه بانهایی با کف نرده ای و سیمی نباید نگهداری کرد زیرا دچار طاول و پینه و همچنین اختلالات کف و ساق پا می شوند که این عوارض در بوقلمونهای نژاد سبک بروز نمی کند .
در واحدهای بزرگ از روش پنجره بسته (windowless ) استفاده می کنند که این گونه آشیانه ها باید کاملا عایق بندی شوند . باید در هر دقیقه حدود 03/0 متر مکعب هوا با فشار حدود 5/0 سانتی متر بر هر کیلو وزن بوقلمونهای بالغی که در معرض تهویه هستند وارد شود .
مساحت کف آشیانه :
تا هشت هفتگی برای هر ده جوجه بوقلمون یک متر مربع کافی است . از 12-8 هفتگی برای هر ده جوجه بوقلمون دو متر مربع و برای بوقلمونهای بین 16-12 هفتگی برای هر ده بوقلمون جوان 5/2 متر مربع باید در نظر گرفته شود .
برای بوقلمونهای جوان ( نر و ماده ) در حال رشد به ازا هر بوقلمون 4/0 متر مربع فضا در نظر می گیرند . البته اگر تمام گله بوقلمون نر باشد برای هر بوقلمون 5/0 متر مربع و چنانچه ماده باشد به ازا هر بوقلمون 3/0 متر مربع فضا لازم است . برای بوقلمونهای سبک و آنها که در سیستم بسته پرورش داده می شوند مساحت آشیانه باید کمتر از ارقام فوق باشد .
دستگاه مادر مصنوعی :
چند نوع دستگاه مادر مصنوعی وجود دارد . مادرهای گازی و الکتریکی بهترین نوع جهت پرورش در گله های کوچک هستند . دستگاههای مادری که برای 250 جوجه مرغ کافی است برای 125 جوجه بوقلمون کفایت می کند .
باید 24 ساعت قبل از ورود جوجه ها دستگاههای مادر را به کار انداخت تا آشیانه گرمای لازم را کسب کند . اگر از دستگاه های مادر گرد استفاده شود درجه حرارت برای طیور سفید 40 درجه سانتی گراد و برای طیور زرد و قهوه ای 35 درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود . این درجه حرارت از داخل در فاصله 18 سانتی متری لبه خارجی دستگاه مادر و در 5 سانتی متری بستر یا در حد ارتفاع پشت جوجه بوقلمون در نظر گرفته شود . باید هر هفته حدود 3-2 درجه حرارت را پایین آورد تا به میزان مناسب 20 درجه سانتی گراد برسد . اگر منطقه پرورش جوجه گرم باشد می توان در طول روز دستگاه ها را خاموش کرد . پس از هفته ششم هیچ گونه منبع حرارتی نه برای شب و نه برای روز لازم نیست .
دستگاههای گرما ساز باید به فاصله 45 سانتی متری از سطح بستر آویزان گردند . حرارت دستگاه های مادر در ابتدا حدود 35 درجه سانتی گراد است که در ادامه دوره پرورش و به تدریج هفته ای 5/3 – 3 درجه کاهش پیدا می کند که این امر تا 6 هفتگی ادامه دارد . در حین پایین آوردن درجه حرارت باید رفتار جوجه ها را مد نظر قرار داد . درجه حرارت خارج از منبع حرارتی یعنی محیط اطراف و بیرون از دستگاه مادر باید حدود 21 درجه سانتی گراد باشد تا جوجه ها احساس راحتی کنند . تهویه باید به نحو احسن انجام گیرد . میزان رطوبت برای جوجه های بوقلمون در داخل سالن 65% است . دستگاه های مادر باید دارای حفاظ باشند تا جوجه ها از اطراف منبع حرارتی دور نشوند . حفاظی به ارتفاع 45 سانتی متر برای هر دستگاه توصیه می شود .در شرایط آب و هوایی گرم ، حفاظی به اندازه 30 سانتی متر کافی خواهد بود . حفاظ مادر باید در فاصله 65-60 سانتی متری لبه دستگاه مادر مستقر شود و به تدریج این فاصله به 120-90 سانتی متر برسد و پس از گذشت 10-7 روز می توان حفاظ را برداشت . اگر جوجه ها در فصل سرما ریخته شوند و آشیانه به قدر قابل ملاحظه ای وسیع باشد می توان بوسیله پاراوان قسمتی از آشیانه را جدا کرد و به تدریج که جوجه ها بزرگ می شوند فاصله پاراوان را بیشتر کرد .
وسایل دانخوری :
در اولین روزها می توان غذای جوجه ها را در ظرف های ساده قرار داد ولی چون اشکالاتی در درک دارند و حیوانات کودنی به حساب می آیند ، بهتر است در کنار هر آبخوری و دانخوری ، وسیله و مواد بی ضرر و براق قرار داد تا توجه جوجه ها را به خود جلب کند . ریختن مقدار جزئی آرد یا ریزه های سنگ خارا روی دان روزی دوبار برای سه روز اول زندگی ، بوقلمونها را تشویق به خوردن می نماید . نباید دانخوری ها را مملو از دان کرد زیرا دان روی بستر می ریزد و جوجه ها به هوای دان روی بستر آنرا می خورندمگر اینکه روی بستر را با کاغذ بپوشانند . برای جوجه های هفت روزه تا سه هفتگی دانخوری کوچک به اندازه حدود 7-5 سانتی متر برای هر جوجه مناسب است . از سن 3 هفتگی به بالا تا سن عرضه به بازار از دانخوری های با سایز بزرگ استفاده می شود به طوریکه عمق دانخوری 10 سانتی متر و طول دانخوری 8-7 سانتی متر برای هر قطعه بوقلمون مناسب است . اگر دانخوری عریض باشد و بتوان از دوطرف آن استفاده کرد بدین ترتیب یک متر از این دانخوری را دو متر محسوب می کنیم .
نور رسانی :
در دو هفته اول زندگی نور باید به قدر کافی در اختیار جوجه ها باشد تا بتوانند آب و غذا را ببینند . لامپهای 200 واتی با فواصلی در حدود 3 متر مستقر شوند . یک چراغ 15-7/5 واتی باید در داخل و زیر هر دستگاه مادر قرار داده شود . پس از دو هفته اول می توان نور را کاهش داده تا در این سن از بروز استرس ، روی هم ریختن جوجه ها و اضطراب جلوگیری شود .
تغذیه :
برای پرورش بوقلمون دو برنامه غذایی اساسی باید در نظر گرفته شود . یکی غذای تمام نرم یا آردی و دیگری دانه ای یا پلت . نیازهای تغذیه ای بوقلمون بر اساس سن متغیر است . همچنانکه بر سن بوقلمون افزوده می شود ، نیازهای پروتئین ، ویتامین و مواد معدنی این پرنده کاهش می یابد و بر نیاز آن به انرژی افزوده می شود . مواد غیر قابل حل مانند سنگ ریزه ( گرانیت ) باید در سنین 10-8 هفتگی به غذای بوقلمون اضافه شود . دان بوقلمون باید حتما حاوی یک ماده مقابله کننده با کوکسیدوز باشد و همچنین وجود یک ماده پیشگیری کننده بیماری سیاه سر ( black head ) نیز در غذای بوقلمون ضروری است . باید همیشه غذا و آب در اختیار پرنده باشد . غذای غیر نرم یعنی با ذرات درشت ( pellet ) را می توان ار هفته چهارم زندگی برای جوجه های بوقلمون در نظر گرفت . می توان برای تغذیه بوقلمون از یونجه تازه و ترد ، شبدر خوب ، علوفه سبز تازه یا جوانه سبز غلات که به خوبی خرد شده و فاقد رشته های بلند باشد استفاده کرد . همه اینگونه مواد را می توان روزی یک یا دوبار به بوقلمون های جوان داد . هرگز نباید علوفه پژمرده یا خشکیده و سایر مواد غذایی مشابه را در اختیار پرنده گذاشت . در فرمول غذایی بوقلمون می توان از کنجاله سویا ، ذرت آسیاب شده و مشابه آنها استفاده و دان تهیه کرد . غذای بوقلمونهای در حال رشد را از سن هشت هفتگی تا عرضه به بازار باید در اختیار بوقلمون های جوان قرار داد . پروتئین موجود در آرد سویای پوست کنده برای بوقلمون های بالغ بسیار قابل هضم ولی مواد هیدروکربنه موجود در آن زیاد قابل جذب نیست .
میزان غذای بوقلمون :
جوجه بوقلمون تا 24 ساعت و یا حتی بیشتر احتیاج به خوردن و آشامیدن ندارند زیرا از زرده ذخیره بدن استفاده می کنند ولی بعد از این مدت باید غذا و آب کافی در اختیار آنها قرار داد . مقدار غذایی که توسط جوجه بوقلمونهای در حال رشد خورده می شود در اولین ماه زندگی 460-450 گرم است . اصولا بوقلمون حیوانی است که مخصوص گوشت پرورش داده می شود از اینرو بیشتر انتخاب در بوقلمون از نظر تبدیل غذایی صورت می گیردبدین ترتیب که هر چه بوقلمون در ازاء غذای کمتر گوشت بیشتری تولید کند بهتر است . بوقلمون از نظر ضریب تبدیل پرنده خوبی به شمار می رود زیرا به طور متوسط میزان ضریب تبدیل غذایی در آنها در اوایل زندگی حدود 3 به 1 است . در برخی مزارع از غذای تمام آردی و در برخی دیگر از غذای آردی- دانه ای استفاده می شود اما در گروهی از مزارع نیز تا 8 هفتگی غذای تمام آردی و از 8 هفتگی به بعد غذای دانه ای – آردی در اختیار پرنده قرار می دهند . اگر بوقلمون به طریقه محدود نگهداری شود ، اضافه نمودن علف سبز به جیره غذایی جوجه ها سبب بهتر شدن رشد می شود . 4 هفته پیش از رسیدن بوقلمونها به سن عرضه به بازار باید مواد بودار مانند روغن ماهی یا پودر ماهی را حذف کرد تا گوشت بوی نامطبوع نگیرد . غذای بوقلمونهای تخمگذار شبیه مرغهای تخمگذار است ولی باید توجه داشت که بوقلمونهای تخمی را نباید بیش از حد غذا داد زیرا سبب چربی گرفتن آنها می شود و تولید تخم را پایین می آورد . جوجه ها را پس از خارج شدن از تخم به مدت 24 ساعت باید در استراحت غذایی قرار داد و سپس به تغذیه آنها در 20 – 15 روز اول توجه کرد .
برای فربه ساختن بوقلمون باید همه روزه خوراک دانه به آنها داد و هر چه هنگام بردن به بازار و کشتن بوقلمون نزدیک شود باید بر خوراک دانه آنها افزود . ترکیبات کلی جیره را ذرت ، گندم ، جو و یولاف تشکیل می دهد . ذرت را نباید تنها به بوقلمونهای پرورشی داد زیرا بیش از حد پرنده را فربه می سازد . می توان در زمستان از برگ چغندر و یولاف نیز در ترکیبات جیره استفاده کرد . در اختیار گذاشتن زغال چوب ، شن و آهک هم مناسب است . همچنین در موقع جفتگیری باید خوراک قویتری هم مانند آرد ماهی ، پودر خون و ... در اختیار پرنده قرار داد . همیشه در هنگام تغذیه نکات زیر را مد نظر قرار دهید :
از دادن خوراک بسیار و خوراک نامرغوب و کپک زده دوری کنید .
علوفه سبز خرد کرده و چراگاه باید در دسترس جوجه بوقلمون قرار گیرد .
گاهگاهی در آب آشامیدنی پرنده از یک قاشق چایخوری سولفات مس دو سود در یک لیتر آب استفاده کنید .
آشیانه و خوراک و در صورت وجود چراگاه باید کاملا پاکیزه باشد .
نوک چینی :
نوک بوقلمونهای جوان بین 5 – 2 هفتگی چیده می شود . چنانچه دیرتر از این سنین اقدام به نوک چینی نماییم ، گرفتن و مهار حیوان بدلیل سنگینی جثه دشوا خواهد بود . ممکن است بوقلمون دچار پر ریزی گردد . پیش از اینکه بوقلمونها دچار کانیبالیسم شوند بهتر است عمل نوک چینی انجام شود . نوک چینی نباید در یک روزگی و در جوجه کشی انجام شود زیرا ممکن است این عمل باعث بروز استرس و بی میلی جوجه ها به غذا و آب و در نتیجه نزاری و بی آب شدن بدن حیوان ( دهیدراسیون ) گردد .
باید دقت شود سوراخهای بینی چیده نشوند . همچنین دقت شود که پس از این عمل غذا در دانخوری در سطحی باشد که جوجه های نوک چیده شده براحتی بتوانند آنرا بخورند .
قطع تاج و ریش :
تاج و ریش از اعضایی هستند که اغلب در نزاعهای بین پرندگان به خصوص بوقلمونها از هر عضو دیگری آسیب پذیرتر می باشد . تاج و ریش را می توان در جوجه بوقلمونهای یکروزه به سادگی با قرار دادن بین انگشت سبابه و شست با ناخن شست قطع نمود . حتی تا سن سه هفتگی نیز می توان آنها را با ناخن گیر و قیچی براحتی قطع نمود .
قطع ناخن :
قطع ناخن معمولا برای جلوگیری از ایجاد خراش روی پوست بدن و پهلوی بوقلمون انجام می شود . این عما بیشتر در محیط هایی که تعداد در سطح بوقلمون زیاد و بیش از حد متراکم است انجام می شود ولی حتی در پرورش در چراگاه نیز بسیار مفید است . برای این منظور بایستی ناخن ها به کلی قطع شوند . قطع ناخن باید در روز اول زندگی در موسسه جوجه کشی انجام شود .
قطع پر :
چنانچه بوقلمون در چراگاه پرورش داده شود ، با قطع پرها به سهولت می توان جلوی پرواز این پرنده را گرفت . قطع پر از قسمت انتهایی یک بال با یک نوک چین از اقداماتی است که جلوی پرواز را در چراگاه خواهد گرفت . قطع پر با نوک چین برقی در یک تا ده روزگی می تواند انجام شود . عمل قطع پر در حال حاضر کم تر از سابق انجام می گیرد زیرا در بوقلمونهای گوشتی موجب بد شکلی لاشه می گردد . 

منبع: مجله بارش