راهنمایی و توصیه های کاربردی جهت آغاز فعالیت پرورش شترمرغ
بخش اول- منابع تولید
احداث مزرعه شترمرغ برای هر کسی پر ماجراست. برای راه اندازی مزرعه شترمرغ به زمین، نیروی کار، آب، مجوز و نقدینگی نیاز دارید. قبل از آغاز چنین پروژه ای برخی از جنبه های مورد نیاز را مورد بررسی قرار می دهیم.
زمین
باید بررسی کنید که چگونه از زمینی که در اختیار دارید استفاده کنید. بسته به اینکه چه گزینه هایی را در شروع کار در نظر گرفته اید باید تصمیم بگیرید که چه مقدار زمین برای جفت گیری، نگهداری جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهیزات جوجه کشی اختصاص دهید. ممکن است فضاهای دیگری را برای ساختمان های اداری، فروشگاه یا محل استراحت کارگران در نظر بگیرید.
گروه بندی معمول شترمرغ ها به صورت دسته های سه تایی یعنی یک نر و دو ماده است، اما شما ممکن است نگهداری جفتی ( یک نر و یک ماده)، یا دسته های چهارتایی ( یک نر و سه ماده) و یا نگهداری دسته جمعی (دو یا چند نر با دو یا چند ماده) در نظر بگیرید. ما نگهداری جفتی و یا سه تایی را توصیه می کنیم. چون کنترل عملکرد فردی هر پرنده امکان پذیر است.
فضای مورد نیاز برای پرورش دسته سه تایی30 متر (32 یارد) در 50 متر (55 یارد) و در مجموع 1500 متر مربع است. البته این اندازه بدون هیچگونه عواقب جدی تقریبا به نصف قابل تقلیل می باشد اگرچه گردشگاه های بزرگتر با مکان های دویدن وسیع مطلوبتر بوده و به همین علت گردشگاه ها به صورت مستطیل در می آید تا مربع.
جوجه ها طی چهار هفته اول زندگی به فضای کمی نیاز دارند. فضای 2 متر (2 یارد) در 10 متر (11 یارد) برای 20 جوجه کافی است، لیکن جوجه ها سرعت رشد چشمگیری دارند، با رشد جوجه ها نیاز به فضای پرورشی به سرعت افزایش می یابد.
بسته به شرایط آب و هوایی، جوجه ها هنگام شب به سالن نیاز دارند. در صورت وجود منبع گرمایی، همه جوجه ها باید به این منبع گرمایی دسترسی داشته باشند. بر اساس احتیاجات بدنشان جوجه ها باید دور از حرارت بنشینند. وقتی جوجه ها مستقیما از هچر به زیر سایه بان در طول روز منتقل می شوند، در دو هفته اول به یک لامپ حرارتی در طول شب نیازدارند. سایه بان حتی به شکل سایه درخت عامل مهمی برای شترمرغ ها در هر سنی است. در مواقعی که در نظر دارید تجهیزات جوجه کشی مورد نیاز را خودتان داشته باشید باید ابعاد اتاق مورد نیاز را در نظر داشته باشید که بستگی به انکوباتور و هچر خریداری شده دارد. به یک اتاق برای انکوباتور، یک اتاق برای هچر، محلی برای تمیز کردن تخم ها و محلی اختیاری برای ذخیره تخمها قبل از قرار دادن در انکوباتور نیاز دارید.
کارگر
پرندگان بالغ باید دو بار در روز تغذیه شوند یک بار در اوایل روز و یک بار در وسط یا پایان عصر. جوجه ها باید حداقل پنج بار در روز سرکشی شوند، وقتی تخم ها هفته ای یکبار گذاشته شوند جوجه کشی به طور روزانه و هچینگ باید روزی دو بار بررسی شود. همه این کارها به نیروی کار انسانی نیاز دارد. عمل دیگری که نیاز شدیدی به نیروی کار دارد تمیز کردن لانه جوجه ها است تا جوجه ها از خوردن مدفوع باز داشته شوند ( بسته به تراکم، سطح و سن جوجه ها ) به طو ر مشابه، چیدن تخم ها در انکوباتور و نظافت هچر به زمان زیادی نیاز دارد. پس از اعمال مربوط به کارگران مزرعه، قسمت اعظم کار پرورش، نظارت است. پیشگیری بهتر از درمان است و بر طرف کردن نواقص پیش از بروز مشکل موجب صرفه جویی در وقت و هزینه می شود.
نظارت مداوم موثر است، اما بهترین حالت این است که مولد ها غیر از زمان خوراک دادن و جمع آوری تخم شترمرغ به حال خود رها شوند. انجام امور با یک شخص امکان پذیر است ولی استفاده از دو یا چند نفر آسان تر بوده و استرس کمتری به همراه دارد. باید در نظر داشته باشید که آیا وقت کافی دارید؟ از پرداخت هزینه کارگر یا کارگران مزرعه بر می آیید؟
آب
پرندگان در طول شبانه روز به آب نیاز دارند. این موضوع را باید در طراحی لانه ها در نظر داشته باشید که احتمالا تأمین آب، هزینه ای را به شما تحمیل خواهد کرد. در آب و هوای سرد، ممکن است نیاز به نصب آبگرمکن هایی باشد تا دمای آب را برای همه پرنده ها در 20 درجه سانتیگراد ثابت نگه دارد و صرفا یخ نزدن آب کافی نیست.
شترمرغ ها علاقه به نوشیدن آب در حین غذا خوردن دارند که این عمل موجب کثیف شدن سریع آب می شود و بنابراین باید به طور منظم آب تمیز در اختیارشان قرار گیرد. پرنده ها نیاز مداوم به آب دارند و همین بر مصرف غذای خشک تأثیر می گذارد. آب بسیار سرد یا گرم مصرف آب را تحت تأثیر قرار داده و اغلب موجب کاهش مصرف غذا می شود.
مجوز
برای اینکه بدانید اخذ چه نوع مجوزهایی برای احداث مزرعه شترمرغ لازم است باید با مراکز مرتبط از جمله معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی و یا معاونت های امور دام بخش طیور غیر مرسوم و سازمانهای مرتبط با پرورش شترمرغ منطقه مشورت کنید. در برخی کشورها نظیر آلمان باید دوره ای را در زمینه پرورش شترمرغ گذراند. خوشبختانه کشورهای دیگر تا این حد سختگیر نیستند و پرورش شترمرغ را همچون دیگر فعالیتهای مزرعه ای تلقی می کنند. نکات زیر را باید روشن کنید:
• مجوز برای مالکیت پرندگان
• مجوز برای حمل و نقل پرندگان
• احداث چاه تلفات برای دفن پرنده های مرده
• بازرسی های دامپزشکی
• معیارهای امنیت زیستی (Bio Security) نظیر حوضچه ورودی وسایل نقلیه تا وسایل نقلیه هنگام ورود به مزرعه از داخل مواد ضد عفونی عبور کنند.
سوالات و موارد مهم را یاد داشت کرده با کسی که در منطقه شما پرورش شترمرغ دارد صحبت کنید، آنها منبع با ارزشی برای کمک هستند.
مسائل اقتصادی و سرمایه گذاری
برای راه اندازی نیاز به سرمایه دارید. همچنین احتمالا ایده هایی در زمینه اینکه چه مقدار توانایی مالی برای این کار دارید، خواهید داشت. توصیه این است که دایره فعالیت را نصف کنید. در هر صورت از کسی وام نگیرید.
تنها وقتی فروش محصولاتتان را آغاز می کنید درک روشنی خواهید داشت که فعالیتتان سود آور بوده است یا خیر. اغلب اوقات مزرعه داران جدید بدون برنامه مقدار زیادی پول برای فراهم کردن شیک ترین تجهیزات صرف می کنند. مزرعه هایی شبیه به هتلها ی کوچک و کاملا غیر قابل کاربرد مشاهده شده اندکه وقتی به مراحل مهمی می رسند که عملا باید محصولاتشان را بازاریابی کنند بودجه شان به پایان رسیده است چون تولید به اندازه مورد انتظار نبوده است. توصیه این است که کار را ساده آغاز کنید. از امکانات موجود استفاده کنید. از قفس هایی که دارید، ساختمانهایی را که قبلا احداث شده اند استفاده کنید. آنچه ضروری است سرمایه گذاری در تهیه انکوباتور مناسب می باشد. یک انکوباتور خوب نتایج خوبی به همراه خواهد داشت که انکوباتور بد ندارد.
رکوردگیری
در رکورد گیری باید قادر باشید برای هر لانه به سوالات زیر پاسخ دهید.
o مولدها چه تعداد تخم گذاشته اند؟
o هزینه تغذیه مولدها در یک سال چقدر شده است؟
o میزان جوجه در آوری عملا چقدر بوده است ؟
o چه تعداد از جوجه ها به سن کشتار رسیده اند؟
o هزینه تغذیه هر جوجه تا سن کشتار چقدر است ؟ و از پاسخ این سوال محاسبه کنید.
o هزینه تولید هر تخم چقدر است؟
o هزینه تولید جوجه یک روزه چقدر است؟
o هزینه پروار پرنده ها تا رسیدن به وزن مشخص چقدر است؟
o هزینه ها را با در آمدها مقایسه کنید:
o فروش پوسته تخم شترمرغ چقدر می شود؟ فروش پر؟ فروش پوست؟ فروش گوشت؟
با انجام محاسبات فوق به ازای هر لانه، قطعا قادر خواهید بود که بیشترین و مهم ترین بخش و کمترین آنها را مشخص کنید. اگر دسته سه تایی سود آور نیست، حذف کنید و ضرر را کاهش دهید.